Dostępny plik tekstowy

Dotyczy to każdego dokumentu przygotowanego w edytorze tekstu, na przykład w Pages lub LibreOffice Writer. Zasady są identyczne, chociaż metody osiągania mogą być różne, a czasem pojawią się ograniczenia. Rozwiązań lub obejść problemów trzeba poszukać samemu lub poczekać, aż znowu mnie natchnie na pisanie. Zakładam też, że dokument jest stosunkowo prosty i nie zawiera formularzy do wprowadzania danych, elementów multimedialnych lub zaawansowanych skryptów. Ot zwykły dokument z edytora tekstu.

Wskazówki podzieliłem na dwie części: obowiązkową i dodatkową. W części obowiązkowej umieściłem wskazówki wynikające ze standardu Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.0 na poziomie AA, czyli zalecanym przez ten standard. W drugiej części znajdują się dobre praktyki, które warto stosować.

Elementy obowiązkowe

1. Każdy obiekt, który nie jest tekstem, na przykład grafiki, wykresy, logotypy, należy zaopatrzyć w alternatywę tekstową. Powinna ona przekazywać te same informacje, jakie zamierzasz przekazać obrazem. Alternatywa tekstowa nie będzie widoczna, a dostępna tylko dla czytnika ekranu, z którym pracują niewidomi użytkownicy komputerów.
2. Osadzaj tabele za pomocą odpowiednich narzędzi, a nie próbuj ich formatować spacjami i tabulatorami. Wówczas tabela jest tabelą i można po niej nawigować. Użytkownik może też otrzymać informację, w którym rzędzie i kolumnie się znajduje. Unikaj skomplikowanych tabel, na przykład z łączonymi komórkami, chociaż nie jest to zabronione. Oznacz komórki nagłówkowe, to znaczy te, które opisują zawartość wierszy lub kolumn.
3. Stosuj style wszędzie tam, gdzie to tylko możliwe i sensowne. W szczególności stosuj nagłówki w odpowiedniej kolejności, listy, cytaty i podobne oznaczenia.
4. Kolor nie może być jedynym wyróżnikiem dla istotnych treści. Jeżeli chcesz zwrócić uwagę czytelnika na jakiś fragment, to oznacz go innym kolorem, ale także pogrub czcionkę lub zastosuj podkreślenie. 8% mężczyzn nie rozpoznających kolorów będzie Ci wdzięcznych.
5. Kontrast pomiędzy tłem i tekstem powinien być odpowiednio duży dla wygodnego czytania. Nie musi to być czarny na białym, ale stosunek barw powinien wynosić przynajmniej 4,5:1. W żadnym wypadku nie umieszczaj w tle grafik i deseni.
6. Stosuj odpowiednio dużą czcionkę (12-14 punktów). Użytkownik powinien mieć też możliwość, by samemu ją sobie jeszcze powiększyć.
7. Nigdy nie stosuj obrazów tekstu (skany, grafiki) zamiast tekstu. Dla technologii asystujących one są zupełnie niedostępne.
8. Jeżeli to ma sens, to zawsze staraj się dodawać aktywny spis treści na początku dokumentu. Przy kilkustronicowych dokumentach nie ma potrzeby tego robić, ale przy kilkunastu stronach już warto.
9. Stosuj nagłówki do opisywania fragmentów dokumentu (tytuły i śródtytuły). Nagłówki powinny mieć odpowiednią i konsekwentną hierarchię. Na przykład nagłówek poziomu 1 dla rozdziałów, nagłówek poziomu 2 dla podrozdziałów itd.
10. Grafiki, tabele i wykresy powinny mieć swoje nazwy połączone z danym obiektem. W edytorze Word jest to podpis.
11. Określ język dokumentu. Domyślnie ustawiony jest na język systemu, na przykład polski, ale zdarza się, że ulega on zmianie. Jeżeli w dokumencie są fragmenty w innym języku, niż domyślny, to dla takiego fragmentu należy zdefiniować ten inny język. W edytorze Word określa się język w ustawieniach sprawdzania pisowni.
12. Sprawdź, czy dokument jest otwierany w starszych wersjach edytorów lub w edytorach innych producentów. Jeżeli możesz – sprawdź, czy treść jest czytana przez czytnik ekranu.

Elementy dodatkowe

Oprócz tych obowiązkowych wymagań na poziomie AA WCAG 2.0 są też dobre praktyki wynikające z badań naukowych doświadczeń praktyków oraz wymagania z poziomu AAA, które też warto stosować.

1. Używaj raczej czcionek bezszeryfowych, możliwie szeroko stosowanych i znanych, na przykład Helvetica i Verdana. Unikaj za to czcionek pochylonych.
2. Nie justuj tekstu, ale ustaw wyrównanie do lewej strony. Tekst może będzie wyglądał mniej elegancko, ale będzie łatwiejszy w czytaniu.
3. Odstępy pomiędzy wierszami (interlinia) powinny wynosić przynajmniej 1,5.
4. Nie stosuj wcięć akapitowych, a zamias tego stosuj odstępy pomiędzy akapitami. Odstępy powinny wynosić przynajmniej 1,5 interlinii.
5. Jeżeli to możliwe, to pisz prostymi zdaniami, unikając żargonu. Rozwijaj skróty przy ich pierwszym wystąpieniu w tekście.